باز هم سال جدید دیگری از راه رسید و ما هم فرصت دوباره‌ای پیدا کردیم تا با پشت سر گذاشتن تمام خوشی‌ها و ناخوشی‌های سال قبل، سفر ۳۶۵ روزه دیگری را شروع کنیم، مسیر چهار فصل این سفر را روز به روز و هفته به هفته و ماه به ماه طی کنیم و با رسیدن نوبهاری دیگر، آن را به پایان برسانیم.
نوروز و آغاز سال نو فرصت مناسبی است تا با الهام گرفتن از نو شدن شگفت‌آور طبیعت، ما هم با حسی سرشار از تازگی و طراوت، این سفر را دوباره از نو آغاز کنیم.
نقطه شروع این سفر، قبل از هر کار و هر فکر و هر تصمیم دیگری، برای من انتخاب و تعیین تم سال بود.
من تم امسال یعنی ۱۴۰۱ را برای خودم تمرکز و کار عمیق تعیین کرده‌ام. چون در حال حاضر مهمترین موضوعی است که مایلم امسال بر روی آن متمرکز شوم.
(کار عمیق با الهام از مفهومی‌که کال نیوپورت درکتابش با همین عنوان کار عمیق مطرح می‌کند)
(البته یک تم فرعی هم برای خودم تعیین کردم که شخصی‌تر است و اجازه بدهید آن را برای خودم نگه دارم)
ممکن است دوستانی که با تم سال کمتر آشنایی دارند، بپرسند اصلا تم سال چیست؟ و چرا بهتر است که برای خودمان تم سال تعیین کنیم؟
پس شاید بد نباشد به این بهانه کمی‌بیشتر در این‌باره حرف بزنیم، و با تم سال و فواید و چگونگی انتخابش برای خودمان، بیشتر آشنا شویم.
تم سال مفهوم و ایده مفیدی است که «محمدرضا شعبانعلی» سه چهار سال پیش در نوشته‌ای با عنوان: مرور چند نکته برای روزهای آغاز سال ما را با آن آشنا کرد.
من در همان سال تم «تغییر» را برای خودم تعیین کردم. و در موردش کمی‌هم در اینجا نوشتم:
سال بعدش یعنی ۱۳۹۸ را تم «تحول» و سال ۱۴۰۰ را برای خودم تم «مشاهده‌گر بودن» تعیین کردم.
(دوست دارم اینجا به این موضوع هم اشاره کنم که به نظر و تجربه من، این نامگذاری‌ها بیش از اینکه با تعاریف کلی و استاندارد و عرف جامعه مطابقت داشته باشند، می‌توانند با تعریف شخصی خود ما – مثلا تعریفی که خود من از تغییر، یا تحول یا مشاهده‌گر بودن برای خودم و با شرایط آن زمان خودم دارم – معنا و مفهوم پیدا کنند.)
***
مرور کوتاهی بر صحبتهای محمدرضا شعبانعلی درباره تم سال:
همانطور که محمدرضا در فایل صوتی خود می‌گوید:
در ابتدای سال، وقتی که احساس رفرش بودن و از دوباره شروع کردن میکنیم، تعیین یک تم سالیانه برای این سال جدید به جای صرفا هدفگذاری با شرایط مختلفی مثل smart بودن و deadline داشتن و غیره، می‌تواند به ما کمک کند تا کنترل بیشتری بر روی زندگی‌مان داشته باشیم.
مثل کاری که دولت‌ها و سازمانها میکنند. چرا ما برای خودمان این کار را نکنیم؟
بعدا در راستای این تم، هدفگذاری هم می‌توانیم بکنیم.
او در ادامه، به چند ویژگی خوبِ تم اشاره می‌کند: (نقل به مضمون)
۱- ما در راستای این تم، یک سری فعالیتها انجام میدهیم و در پایان سال حس شکست نداریم، چون وارد بازی برد و باخت در زمینه رسیدن یا نرسیدن یا محقق شدن یا محقق نشدن اهدافمان نمی‌شویم.
۲- تم، خیلی راحت‌تر در ذهن باقی می‌ماند. می‌توانیم آن را جایی یادداشت کنیم. آن را به در و دیوار بچسبانیم. مدام آن را به خودمان یادآوری کنیم. تمرکز کردن روی یک تم، ساده‌تر از تمرکز کردن روی فهرستی از اهداف است.
۳- تم، انعطاف‌پذیر است. ممکن است در طول سال، ماه‌ها و هفته‌های پیش رو اتفاقات مختلفی بیفتد، و خیلی از هدفها با تغییر شرایط، یا بروز اتفاقات و مسائل غیرقابل‌پیش‌بینی، بی‌معنی به نظر برسند؛ اما تم را در هر شرایطی می‌توان همچنان حفظ کرد و در هر مقطعی، میشود مصداقهای جدیدی برای آن پیدا کرد.
او ادامه می‌دهد:
اما یادمان باشد که همه تم‌ها را نمیشود با هم داشت. فقط باید یکی از این تم‌ها را انتخاب کنیم.
او در ادامه یک سری تم هم پیشنهاد می‌دهد که برای ایده گرفتن به چند تا از آنها اشاره میکنم: (برای بیشتر دانستن در موردشان بهتر است آن فایل صوتی را گوش کنیم)
تم نظم بیرونی
تم نظم درونی یا همان نظم شخصی.
تم حذف زوائد
تم رشد
تم روتین داشتن
تم یادگیری
تم اصالت
تم قدردان بودن
تم حساسیت به کلمات
تم فاصله گرفتن از اوضاع روز جهان و کشور.
و …
او در ادامه می‌گوید که عادت کنیم ثبت کنیم، بنویسیم، مستند کنیم. حالا هر یک به روش خودمان.
مثلا اگر تم شاد بودن را انتخاب کرده‌ایم هر کاری در این راستا انجام میدهیم ثبت کنیم. مثلا هر کاری میکنیم بگوییم چند واحد بخاطرش شاد شدیم . عادت کنیم که همه چیز را لاگ کنیم و برای خودمان ثبت کنیم.
ثبت کردن به هر روشی می‌تواند کنترل ما روی زندگی را افزایش دهد.
باعث میشود که کارهایی را که انجام داده‌ایم فراموش نکنیم، و مرور این نوشته‌ها در پایان سال به ما جرات و انگیزه و انرژی می‌دهد که برای سال بعدمان هم تم تعیین کنیم.
***
نظر و تجربه من، در مورد اینکه اصلا چرا باید تم سال انتخاب کنیم؟
به نظر و تجربه من، تم سال می‌تواند مانند یک نقشه راه یا ستاره قطبی راهنمای این سفر ۳۶۵ روزه ما باشد تا در این سفر گم نشویم، به بیراهه نرویم، و بین دوراهی‌ها براحتی راه درست را برگزینیم.
حتی می‌تواند به برنامه‌ریزی و هدفگذاری‌هایمان هم کمک کند.
وقتی بدانیم می‌خواهیم تمرکز اصلی امسالمان را روی چه موضوع یا دغدغه‌ای بگذاریم و آن را تا پایان سال حفظ کنیم، استراتژی زندگی‌مان هم مشخص‌تر و شفاف‌تر و دقیق‌تر میشود.
وقنی تم سال‌مان را دقیق بدانیم، قسمت عمده‌ای از فعالیت‌های امسالمان را نیز با آن adjust یا تنظیم میکنیم، و در نتیجه این تم بیشتر و بیشتر در زندگی‌مان تحقق پیدا می‌کند.
به نظر من داشتن تم سال، حتی به ما کمک می‌کند تا تفکر استراتژیک‌مان را هم تقویت کنیم.
(اگر مایل بودید بعدا این نوشته سریع تر رسیدن به خواسته‌ها با تفکر استراتژیک را هم بخوانید)
جمله جالبی را که از بروس لی (Bruce Lee) نقل شده می‌خواندم:
“Adapt what is useful, reject what is useless, and add what is specifically your own.”
و با خودم فکر کردم که با تعیین تم سال، انگار بهتر می‌توانیم خودمان را با usefulها – چیزهایی که برایمان مفید هستند – مطابقت دهیم و uselessها – چیزهایی که کمکی به ما نمی‌کنند – را کنار بگذاریم.
نکته دیگری که به نظر من در تعیین تم سال خیلی مهم است این است که تم‌ای که برای امسال خودمان انتخاب میکنیم یک انتخاب تصادفی یا باری به هر جهت نباشد.
چیزی باشد که دقیقا مطابق با نیاز یا دغدغه یا روحیات ما در همین زمان خاص است، و چه بهتر که یک ارزش، یا باور یا انگیزه قوی یا حتی یک چرای مشخص را هم پشت آن داشته باشیم.
چون اگر باور یا چرایی مشخصی برای آن نداشته باشیم ممکن است در میانه‌ی سال برایمان بی‌معنی شود، و انگیزه‌مان را برای حفظ و پایبند ماندن به آن تا آخر سال، به آسانی از دست بدهیم.
نکته دیگری که به نظرم خیلی مهم است اینکه:
برای حمایت و پشتیبانی از این تم و تقویت آن و پایبند ماندن به آن تا پایان سال، لازم است کارها و اقدامات مناسبی را انجام دهیم.
مثلا من در حال حاضر برای حمایت از تم امسالم که آن را تمرکز و کار عمیق تعیین کردم، کارهایی را انجام خواهم داد.
از جمله:
*مرور دوباره کتاب کار عمیق و یادداشت‌برداری دقیق از آن، و تمرین و به‌کارگیری نکاتی از این که می‌تواند به من در تحقق بیشتر این تم، کمک کند.
*جستجو و مطالعه کتابهایی که به من در پیاده‌سازی این تم در زندگی شخصی و حرفه‌ایم بیشتر کمک میکنند. مثلا کتاب تمرکز (دنیل گلمن) – کتاب کم عمق‌ها (نیکلاس کار)، کتاب مجالی برای تمرکز (مایکل هیت) و …
*گوش دادن مجدد به فایلهای صوتی مدیریت توجه محمدرضا شعبانعلی
*جستجو، خواندن یا مرور درسهایی از متمم – در کنار درسهای دیگر موردعلاقه یا موردنیازم در متمم – که به داشتن مهارت تمرکز به من کمک کنند. مثل: درس استراتژی تمرکز به عنوان یک استراتژی رقابتی، نظم شخصی و راهکاری برای آشفتگی ذهنی و …
*گوش دادن به بعضی سخنرانیها در TED یا برخی پادکست‌ها، و دیدن کلیپ‌هایی در یوتیوب، یا خواندن مقالاتی در Medium که در زمینه‌های مرتبط با تمرکز و کار عمیق صحبت میکنند.
*عادت‌سازی در راستای تحقق این تم، به کمک الگوهایی مثل Don’t break the chain – قبلا در این نوشته می‌خواهم زنجیره را نشکنم و این کامنتم در متمم (در درس افزایش عزت نفس از طریق توسعه مهارتها) هم به این مدل اشاره کرده‌ام.
(در این نوشته: معرفی یک وب اپلیکیشن در راستای ایدهٔ Don’t break the chain یک اپ مفید و کاربردی را به شما معرفی کرده‌ام که می‌تواند در این زمینه کمک‌کننده باشد)
*استفاده از تکنیک پومودورو (+)
*استفاده از اپ‌ها و ابزارهای دیجیتال و فیزیکی دیگری که در تحقق این تم به من کمک میکنند. (در همان پست بعدی، به یکی دو تا از این ابزارها هم اشاره میکنم)
*تا حد امکان حذف یا کاهش عوامل مختلف حواس‌پرتی، و محدود کردن استفاده از شبکه‌های اجتماعی – و اینکه دقیقا برای خودم مشخص کنم که چه وقت‌ها و چه زمان‌هایی نمی‌خواهم به آنها سر بزنم یا در آنها فعالیتی داشته باشم.
*مدیتیشن روزانه – بدون یک روز وقفه – حتی شده برای مدت فقط ۵ دقیقه.
*حفظ کردن رویه همیشگی‌ام در زیاد وقت صرف نکردن در واتساپ یا هر جای مشابه دیگری، و باز حفظ کردن رویه همیشگی‌ام در جواب ندادن و باز نکردن تماس‌ها و مسیج‌های ناشناس و آنهایی که در لیست کانتکتهای ذخیره شده در موبایلم نیستند.
*غلبه بر Multitasking
*لاگ کردن و نوشتن گزارش‌های روزانه‌ام در وان نوت
و کارهای دیگری که شاید به مرور در طول سال به ذهنم برسد یا ایده بگیرم و به موارد بالا اضافه کنم.
امیدوارم تا این جای نوشته، شما را خسته نکرده باشم.
فقط یک نکته دیگر را هم بگویم و این نوشته را به پایان برسانم.
نکته دیگری که در زمینه تم برای خودم خیلی جالب هست و تجربه‌اش کرده‌ام این هست که تم و تم‌هایی که در سال قبل یا سالهای قبل برای خودمان تعیین کرده بودیم، اگر برایمان کمک‌کننده بوده‌اند – حالا نه لزوما به همان شکل، بلکه بیشتر از نظر ماهیت می‌گویم – می‌توانند در سال و سالهای بعد هم ادامه پیدا کنند، و با ما و در ما به زندگی خود ادامه دهند.
حالا که اینقدر از تم حرف زدیم، خوب است که شما هم کمی‌با خودتان خلوت کنید، فکر کنید و ببینید که شما می‌خواهید تم امسالتان، چه چیزی باشد؟
نوشته‌هاتون در اینجا و کامنتهاتون در متمم همیشه خواندنی و قابل تامل هستند.
ممنون بابت یکپارچگی ای که بین تم و موضوعات توسعه مهارتهای فردی حول اون ایجاد کردید.
دارم فکر میکنم چطوری این موارد رو با روشی مثل OKR میشه تلفیق کرد و با شاخصهای کمی، روند دستیابی به اهداف مرتبط با تم رو پایش و کنترل کرد.
مستدام باشید.
سلام. خیلی ممنونم از نظر لطفتون دوست عزیز، و باعث افتخاره.
خوشحالم که این مطلب هم براتون مفید بود.
در مورد تلفیق با OKR که مطرح فرمودید، به نظر من ما تابع هیچ فرمول یا قاعده سلب و ثابتی نیستیم.
هر چیزی که بتونه در این مسیر به شخص ما کمک بکنه، و حس کنیم که میتونه کنترلمون رو روی زندگیمون افزایش بده و به کمکش ارزیابی دقیق‌تری از فعالیتها و دستاوردهامون داشته باشیم، خوبه که ازش استفاده کنیم،
اگر هم که فکر میکنیم ما رو زیاد درگیر جزئیات میکنه و از اصل ماجرا دور، میتونیم بذاریمش کنار.
عالی بود کلی نکات کاربردی داشت که نیاز دیدم باز مطالعه کنم.دست مریزاد
ممنون از شما که برای خوندنش وقت گذاشتین.
امیدوارم براتون مفید باشه.
عالی است. امیدوارم موفق باشی و ابتدای سال آینده موفقیتهایت را در این زمینه جشن بگیری
ممنونم از لطفتون. همچنین شما.